Tọa đàm về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử

Vào ngày 18/12, Tạp chí Tiếp thị và Gia đình, dưới sự chỉ đạo của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước thuộc Bộ Công Thương, đã tổ chức tọa đàm có chủ đề "Chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử." Tại buổi tọa đàm, nhiều ý kiến từ cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp đã chỉ ra những thách thức lớn trong việc kiểm tra và giám sát hoạt động mua bán trực tuyến hiện nay.

Trước tình trạng hàng giả, hàng nhái và hàng hóa kém chất lượng ngày càng gia tăng trên các nền tảng thương mại điện tử, việc hoàn thiện cơ chế thực thi pháp luật được xác định là yếu tố quan trọng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch. Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, đã chia sẻ những kinh nghiệm về phân biệt hàng giả và hàng thật cũng như cách hạn chế mua phải hàng giả.

Ông Linh cho biết, trong thương mại truyền thống, người bán có địa điểm rõ ràng và hàng hóa dễ kiểm chứng, trong khi môi trường thương mại điện tử lại tiềm ẩn nhiều rủi ro do tính ẩn danh cao. Người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc xác định danh tính người bán, nguồn gốc hàng hóa và vị trí lưu kho; do đó, việc truy vết và xác minh khi xảy ra vi phạm trở nên phức tạp hơn.

Ông cũng nhấn mạnh rằng trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, việc xác định danh tính người bán và kiểm soát chất lượng sản phẩm vẫn là một thách thức lớn. Tình trạng thiếu minh bạch đã tạo ra kẽ hở cho hàng giả, hàng nhái và hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ xâm nhập vào thị trường, gây rủi ro cho người tiêu dùng.

Không chỉ dừng lại ở giao dịch trong nước, nhiều hoạt động mua bán còn diễn ra trên các nền tảng xuyên biên giới, theo quy định của doanh nghiệp nước ngoài. Trong các trường hợp này, cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong việc xác minh và xử lý, đặc biệt là khi các đối tượng liên quan không hợp tác.

Từ góc độ chính sách, ông Nguyễn Văn Thành, Trưởng phòng Chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết người tiêu dùng là đối tượng chịu ảnh hưởng lớn nhất trong các giao dịch trực tuyến nếu thông tin sản phẩm không được kiểm soát chặt chẽ. Các rủi ro như mất tiền, lừa đảo và xâm phạm tài sản hoàn toàn có thể xảy ra, do đó cần thiết phải rà soát và ngăn chặn các thông tin rao bán vi phạm ngay từ đầu.

Đại diện doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Luyện, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), cho rằng mặc dù sản phẩm của tập đoàn chưa bị làm giả, nhưng tình trạng hàng nhái trên môi trường số vẫn ảnh hưởng đến thị trường và niềm tin của người tiêu dùng. Ông Nguyễn Viết Hồng, Chủ tịch Công ty Vina CHG, cảnh báo rằng hàng giả không chỉ xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử mà còn len lỏi vào vùng sâu, vùng xa.

Để ngăn chặn hiệu quả hàng giả trên thương mại điện tử, ông Trần Hữu Linh cho biết cần triển khai đồng thời hai nhiệm vụ trọng tâm: hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật. Bộ Công Thương đã tập trung xây dựng khuôn khổ pháp lý nhằm theo kịp sự phát triển của thương mại điện tử, yêu cầu các tổ chức và cá nhân bán hàng trên nền tảng số phải được định danh rõ ràng.

Bên cạnh đó, các chế tài xử phạt cũng được rà soát để đủ mạnh nhằm răn đe. Một trong những giải pháp trọng tâm là xây dựng công cụ quản lý hiện đại, yêu cầu một số nhóm hàng hóa có rủi ro cao phải khai báo và truy xuất nguồn gốc. Từ ngày 1/1/2026, các quy định về quản lý chất lượng hàng hóa sẽ được triển khai đồng bộ theo hướng minh bạch hơn.

Bộ Công Thương cũng đang xây dựng hệ thống cảnh báo sớm để phát hiện hành vi gian lận trên môi trường thương mại điện tử và tăng cường thanh tra, kiểm tra. Người dân và doanh nghiệp được khuyến khích phản ánh dấu hiệu vi phạm để hỗ trợ cơ quan chức năng trong công tác xác minh và xử lý.

Theo báo cáo của Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, trong năm 2025, lực lượng Quản lý thị trường đã kiểm tra hơn 27.500 vụ việc, xử lý trên 23.400 vụ vi phạm và thu nộp ngân sách gần 372 tỷ đồng. Các vi phạm chủ yếu liên quan đến kinh doanh hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và hàng không rõ nguồn gốc.

Trong bối cảnh thương mại điện tử tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng của kinh tế số, ông Trần Hữu Linh khẳng định rằng việc chống hàng giả trên môi trường số phải là nhiệm vụ ưu tiên. Cuộc chiến này chỉ có thể đạt hiệu quả khi có sự tham gia đồng bộ của cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, các nền tảng thương mại điện tử và toàn thể người tiêu dùng.