Cà phê Robusta: Ngôi sao mới trên thị trường cà phê đặc sản

Cà phê robusta, trước đây bị xem là loại cà phê rẻ tiền với chất lượng thấp, giờ đây đã trở thành ngôi sao mới trên thị trường cà phê đặc sản. Nông dân Brazil đang ngày càng chú trọng sản xuất cà phê robusta chất lượng cao, với sản lượng tăng lên trong bối cảnh giá loại cà phê này đang tăng cao và biến đổi khí hậu đe dọa sản xuất cà phê arabica.

Espresso 100% hạt robusta đã được phục vụ tại chuỗi quán cà phê sang trọng Santo Grao ở Brazil. Tại một quán cà phê của chuỗi Santo Grao trên đại lộ Oscar Freire tại Sao Paulo, nhân viên đang pha chế một ly espresso khác thường với vị béo ngậy, hương cacao nhưng không có vị chua đặc trưng của hạt arabica. Loại cà phê này được ghi là “0% arabica” trên menu của quán.

Marco Kerkmeester, đồng sáng lập chuỗi cà phê Santo Grao, cho biết rằng loại espresso này tạo ra lớp crema tuyệt vời và có nhiều hương vị sô cô la hơn. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đe dọa đến hạt arabica, nông dân trồng robusta ở Brazil đang đầu tư vào các kỹ thuật thu hoạch và sấy khô để sản xuất ra loại cà phê robusta hảo hạng, phục vụ nhu cầu của người tiêu dùng khó tính.

Brazil hiện là nước sản xuất cà phê robusta lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Việt Nam, đồng thời cũng là nước trồng arabica hàng đầu. Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2022 cho thấy hơn 3/4 diện tích đất tốt nhất của Brazil để trồng cà phê arabica có thể trở nên không phù hợp vào năm 2050 do nhiệt độ cao và hạn hán. Ngược lại, cà phê robusta chịu hạn tốt hơn.

Năm nay, giá cà phê và mức tiêu thụ toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục do căng thẳng thương mại và thời tiết khắc nghiệt. Điều này đã khiến hạt cà phê robusta cao cấp trở thành giải pháp cho các nhà rang xay khi giảm chi phí cà phê espresso pha trộn với arabica đắt tiền hơn. Lucas Venturim, một nông dân trồng cà phê robusta ở bang Espirito Santo, cho biết gia đình ông không bao giờ coi robusta là loại cà phê kém chất lượng.

Hiệp hội Cà phê đặc sản (SCA) đã điều chỉnh khóa học đào tạo đánh giá chất lượng cà phê để thu hút những người muốn thẩm định cả hạt arabica lẫn robusta. Bất kỳ ai được đào tạo để đánh giá cà phê hảo hạng đều có thể mô tả và chấm điểm chính xác cho những ly cà phê, bất kể được pha chế từ giống hay loại hạt nào.

Kim Ionescu, Giám đốc Phát triển Chiến lược của SCA, nhấn mạnh rằng không nên chỉ định nghĩa cà phê đặc sản dựa vào giống cà phê. Nhu cầu ngày càng tăng đối với cà phê robusta cao cấp tại Đông Nam Á cũng cho thấy sự chuyển mình của loại cà phê này. Bắt đầu từ năm 2026, SCA sẽ sửa đổi từ điển mô tả hương vị để bao gồm các thuộc tính liên quan đến cà phê robusta hảo hạng.

Cà phê robusta chất lượng cao từ Việt Nam đã thâm nhập thị trường Mỹ, trong khi các quán cà phê từ London đến Berlin đang giới thiệu những phẩm chất tinh tế của cà phê robusta. Sự công nhận đối với cà phê robusta chất lượng hàng đầu ở Brazil đã khởi động một cuộc chuyển đổi tại Espirito Santo, nơi sản xuất phần lớn cà phê robusta của Brazil.

Chính quyền bang Espirito Santo đặt mục tiêu sản xuất 1,5 triệu bao cà phê robusta đặc sản mỗi năm vào năm 2032, tăng từ 10.000 bao hiện nay. Con số này tương đương khoảng 1/10 sản lượng cà phê hiện tại của bang. Để đạt được mục tiêu này, cần áp dụng rộng rãi hơn các quy trình xử lý sau thu hoạch tốt nhất hiện đang phổ biến trong sản xuất cà phê arabica.

Một số nông dân trước đây sấy hạt robusta gián tiếp bằng lửa, nhưng điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hương vị. Hợp tác xã Cooabriel đang hướng dẫn nông dân về lợi ích của việc sử dụng máy sấy hiện đại và các phương pháp phân loại cẩn thận. Các chuyên gia cho biết đã chứng kiến sự gia tăng số lượng nông dân trồng robusta muốn chứng nhận hạt cà phê của họ là loại đặc sản.

Douglas Gonzaga de Sousa, điều phối viên của Trung tâm Cà phê đặc sản bang Espirito Santo, cho biết quan niệm về cà phê robusta đang thay đổi. Sự công nhận đối với cà phê robusta chất lượng hàng đầu đã thu hút nhiều nông dân trồng arabica thử chuyển sang sản xuất robusta. Hợp tác xã Cooabriel đang mở rộng vườn ươm robusta để sản xuất khoảng 10 triệu cây giống mỗi năm.

Theo Marcio Ferreira, Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu cà phê Brazil, chất lượng robusta của Brazil ngày càng tăng đã thúc đẩy nhu cầu và giá cả. Giá trung bình cà phê robusta đặc sản của Brazil đã vượt 295 đô la cho mỗi bao 60 kg tính đến tháng Mười, gấp đôi so với năm 2021. Giá cà phê robusta kỳ hạn ở thị trường London đã tăng hơn 80% kể từ năm 2021.

Jordan Hooper, người đứng đầu bộ phận giao dịch cà phê nhân tại Sucafina (Thụy Sĩ), cho rằng robusta đặc sản không cần cạnh tranh trực tiếp với arabica. Natalia Ramos Braga, nhân viên pha chế espresso 100% robusta tại quán Santo Grao, cho biết Brazil có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sự phát triển của robusta, đáp ứng khẩu vị ưa chuộng cà phê đậm đà và hậu vị đắng của người tiêu dùng.